Het voormalige z.g. Koetshuis is oorspronkelijk als grote voorraadschuur van het Markiezenhof gerealiseerd tussen 1508 en 1514. Sinds de militaire bestemming van het Markiezenhof complex (1795) heeft het functies gehad als graan-, meel- en levensmiddelenmagazijn. In 1936 kreeg het de functie van gymnastieklokaal, nadat het in het jaar ervoor bij een brand grotendeels was verwoest. In 1987 is na de oplevering van restauratie van het Markiezenhof de jeugdbibliotheek er gevestigd. Tot voor kort zijn er regelmatig exposities te zien geweest. Dit jaar is het koetshuis gerestaureerd en heeft het een nieuwe bestemming gekregen als huisvesting van het West-Brabants Archief.

Geschiedenis

Het gebouw dat thans bekend staat als Koetshuis had oorspronkelijk de functie van schuur. De grote schuur werd gebouwd op de terreinuitbreiding die het Markiezenhof in 1513 onderging.

Sinds de brand van 1935 en de daaropvolgende herbouw bleef slechts de grote kelderruimte onaangetast en van het opgaande werk zijn alleen de noord-  en oostgevels bewaard gebleven. De beste informatie over het gebouw krijgen we uit de opmeting van 1862 die behalve de gevels ook twee doorsneden geeft waaruit de constructie blijkt (zie onderaan). De grote schuur was inwendig ruim negen meter breed. Dit was te breed voor een enkel keldergewelf zodat daar voor een tweebeukige aanleg werd gekozen. In het midden staan drie zware bakstenen pijlers, waarop de kruisgewelven rusten. De oudste keldertrap lag in de zuidwesthoek van de voorgevel, waar deze thans ook weer gesitueerd is. Boven de schuurruimte was een ruime zolder, die ondersteund werd door zware balken waarop de kapspanten rustten. Elk spant bestond uit drie gestapelde jukken (boven elkaar). Boven het onderste juk was een vlieringvloer aangebracht, die strookt met de huidige 2e verdiepingsvloer. De grote moerbalken, die de zoldervloer (thans 1e verdiepingsvloer) droegen, lagen gemiddeld 2m70 uit elkaar. Om de zoldervloer toch zwaar te kunnen belasten was in de lengterichting een onderslagbalk op standvinken aangebracht. De onregelmatige plaatsing van deze standvinken maakt duidelijk dat we hier met een latere aanpassing van de constructie te maken hebben. Dit wordt bevestigd door het middenpad van Vilvoordse keien dat van de grote deeldeuren in de voorgevel door het midden van de schuur liep en dat bij de verbouwing in de 80er jaren werd aangetroffen.

Op de maquette uit 1748 komt de schuur nog voor met twee topgevels aan de korte zijden; de schuine dakvlakken aan de korte zijden die reeds op de tekening van 1862 te zien zijn zullen dan ook niet oorspronkelijk zijn. In de goed bewaard gebleven noordelijke zijgevel van de schuur aan de Hofstraat bevinden zich drie grote openingen voor luiken, die waarschijnlijk voor laden en lossen gediend hebben. De kelderopeningen aan deze zijde zijn alle van later datum.

Herbouw brand 1935

Na de brand in 1935 is het Koetshuis met beperkte middelen opgeknapt. De eerste verdiepingsvloer is vernieuwd met stalen balken die het pand over de volle breedte overspannen. Voor de verdeling van de traveeën is de oorspronkelijke verdeling niet aangehouden. De nieuwe spanten zijn op deze balklaag geplaatst.

Restauratie jaren ‘80

Het Koetshuis is een van de laatste bouwdelen die met de grote restauratie en renovatie van het Markiezenhof in de 60er tot 80er jaren zijn aangepakt. Met de restauratie is teruggegaan naar de laatgotische situatie waarbij in het geval van het Koetshuis de zuid- en westgevel (uit 1935) zijn vernieuwd met een Gobertanger plint en opgaand metselwerk in ijsselsteen, passend met de omringende bouwdelen. Intern zijn de werkzaamheden evenwel zeer beperkt gebleven.